سلول پوست

نگاه کلی

آشنایی با ساختمان و عملکرد پوست برای درک دقیق بعضی از مطالب ذکر شده در سایت لازم است.

لایه های پوست

پوست یک عضو همیشه در حال تغییر است که شامل سلول های تخصص یافته بسیار و ساختار متفاوت است. پوست به عنوان یک سد حفاظتی اندامهای درونی بدن را از محیط خارجی حفاظت مینماید و در ایجاد و ثابت نگاه داشتن درجه حرارت مناسب بدن تقش مهمی دارد. پوست اطلاعات حسی را از محیط جمع آوری کرده و نقش فعال و بسیار زیادی در سیستم ایمنی بدن ما در مقابل بیماری ها بازی می کند. درک چگونگی عملکرد پوست با شناخت و درک لایه های آن شروع می شود.

به طور کلی پوست سه لایه دارد:

اپیدرم:

اپیدرم(Epidermis) که به آن روپوست یا بشره هم میگویند، لایه بیرونی پوست است. ضخامت اپیدرم در نواحی مختلف پوست و همچنین از فردی به فرد دیگر تا حدودی متفاوت است. معمولاً نازکترین بخش اپیدرم در ناحیه پلک و در حدود 0.05 میلیمتر و ضخیم ترین قسمت آن در کف دست ها و کف پاها حدود 1.5 میلی متر می باشد. خود اپیدرم شامل پنج لایه میشود که از خارج به داخل به شرح زیر هستند:

• لایه شاخی (Stratum corneum)

• لایه شفاف (Stratum lucidum)

• لایه دانه دار(Stratum granulosum)

• لایه خاردار یا مخاطی(Stratum spinosum)

• لایه زاینده یا بازال(Stratum basale)

سلولهای پوست در لایه بازال تقسیم می شوند و پس از تولید به سمت لایه های بالاتر حرکت میکنند. در طی این سفر سلول ها رفته رفته آب خود را از دست میدهند. در حقیقت، خارجی ترین لایه اپیدرم یا همان لایه شاخی، تشکیل شده از سلولهایی مُرده ای است که آب خود را از دست داده و خشک و مسطح شده اند. این سلولهای مُرده هر دو هفته یک بار می ریزند.

در اپیدرم سه نوع سلول با عملکرد تخصص یافته وجود دارند: 1- سلول های ملانوسیت(Melanocyte) برای تولید رنگدانه (ملانین). 2- سلول های لانگرهانس(Langerhans ) که خط مقدم دفاع سیستم ایمنی بدن در پوست است. 3- سلول های مرکل(Merkel) که هنوز عملکرد آنها بطور دقیق مشخص نشده است.

دِرم :

دِرم(Dermis) که به آن جِلد نیز گفته میشود، ضخیم ترین لایه پوست است که ضخامت آن در نواحی مختلف پوست متفاوت است و میتواند از 0.3 میلی متر در پلک چشم ها الی 3 میلیمتر در پشت بدن ضخیم باشد. از سه نوع بافت تشکیل شده است که در لایه های مختلف آن حضور دارند. این بافت ها عبارتند از : 1- کُلاژن(Collagen) که پروتئین های رشته ای هستند که توسط سلول های فیبروبلاست سنتز میشوند. 2- رشته های ارتجاعی(Elastic fiber). 3- رشته های شبکه ای (Reticular fiber).

دِرم از دو لایه تشکیل شده است: 1- لایه پاپیلاری (Papillary Layer) که در تماس با اپیدرم قرار دارد و شامل یک آرایش نازک از الیاف کلاژن است و 2- لا یه ی مشبک(Reticular Layer) که داخلی تر ، ضخیم تر و ساخته شده از الیاف کلاژن ضخیم هستند که به موازات سطح پوست مرتب شده است. دِرم شامل سلول های تخصص یافته و ساختارهای پیچیده ای است:

• فولیکول مو(Hair follicle) و عضلات متصل به آنها.

• غدد چربی(Sebaceous glands) و غدد عرق(glands eccrine)

• رگ های خونی و رشته های اعصاب حسی از طریق این لایه به سطح پوست نزدیک میشوند. این اعصاب وظیفه انتقال احساس درد، خارش، دما، لمس وفشار را دارند.

بافت زیر جلدی:

بافت زیر جلدی(Subcutaneous Tissue) که Hypodermis نیز خوانده میشود، داخلی ترین لایه پوست است که از چربی و بافت همبند تشکیل شده و محل عبور رگ های خونی بزرگتر و اعصاب است. یکی از وظایف پر اهمیت این لایه، تنظیم دمای خود پوست و بدن است. ضخامت این لایه در نواحی مختلف بدن و از فردی به فرد دیگر متغیر است.